Thúc đẩy tiềm năng đa dạng của du lịch nông nghiệp, nông thôn Hà Nội
Với điều kiện đa dạng về hệ sinh thái - tự nhiên, có vùng ngoại thành rộng lớn, cảnh quan đa dạng, hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đặc biệt có vị trí thuận lợi kết nối với các tỉnh, thành phố trong cả nước, Hà Nội có tiềm năng và lợi thế để phát triển du lịch nông nghiệp gắn liền với xây dựng nông thôn mới. Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021 - 2025”, Hà Nội xác định phát triển du lịch nông nghiệp hướng đến xây dựng nông thôn bền vững, đi vào chiều sâu là một nhiệm vụ quan trọng, mang tính chiến lược.
![Du khách trải nghiệm hái dâu cho tằm ăn ở làng dệt lụa Phùng Xá](/FileManager/Anh web 2024/Thang 5/2131/ha noi day manh phat trien du lich (3).jpg)
Du lịch nông nghiệp, nông thôn không phải là một lĩnh vực riêng biệt mà là một nhóm những hoạt động du lịch, dựa trên khai thác những đặc trưng về cảnh quan, văn hóa, lối sống và cả sản xuất ở khu vực nông thôn để cung cấp những sản phẩm cho khách du lịch… Định hướng việc khai thác và làm nổi bật những đặc trưng riêng về du lịch nông nghiệp, nông thôn trong phát triển du lịch của Thủ đô, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành và triển khai Kế hoạch số 73/KH-UBND ngày 4/3/2022 về việc phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2022 - 2025.
Hiện, du lịch nông nghiệp, nông thôn ở Hà Nội chủ yếu gồm các loại hình: du lịch làng nghề, du lịch sinh thái, du lịch canh nông… trong đó, các hoạt động du lịch cộng đồng với sự tham gia của người dân bản địa chiếm ưu thế. Hà Nội đã công nhận 7 điểm du lịch ở khu vực ngoại thành gắn với du lịch nông nghiệp, nông thôn, làng nghề, sinh thái, gồm: điểm du lịch xã Dương Xá, điểm du lịch Phù Đổng (huyện Gia Lâm); điểm du lịch làng nghề lược sừng Thụy Ứng, điểm du lịch làng nghề mộc cao cấp Vạn Điểm (huyện Thường Tín); điểm du lịch Đại Áng, điểm du lịch Yên Mỹ (huyện Thanh Trì); điểm du lịch thôn Lòng Hồ, xã Kim Sơn (thị xã Sơn Tây).
Ngoài ra, các huyện, thị xã còn hình thành nhiều điểm du lịch cộng đồng dựa trên khai thác giá trị văn hóa nổi tiếng như: du lịch chùa Hương (huyện Mỹ Đức), du lịch Làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây)… Cùng với đó, trên địa bàn Hà Nội hiện có hàng chục mô du lịch kết hợp nông nghiệp, du lịch canh nông, trang trại nông nghiệp sinh thái hoạt động theo mô hình giáo dục, du lịch trải nghiệm, hợp tác xã nông nghiệp khai thác mô hình trang trại đồng quê, tiêu biểu như: Công viên nông nghiệp Long Việt (huyện Sóc Sơn); Trang trại Đồng Quê (huyện Ba Vì), Trang trại học đường Vạn An (huyện Thanh Trì), Vườn sinh thái Phúc Thọ Hoa Bay (huyện Phúc Thọ)…
Đáng chú ý, Hà Nội có 2 sản phẩm OCOP đầu tiên được đánh giá, phân hạng 4 sao thuộc nhóm sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch, đó là điểm du lịch dịch vụ làng quê Hồng Vân, xã Hồng Vân (huyện Thường Tín) và Khu sinh thái Phù Đổng Green Park, xã Phù Đổng (huyện Gia Lâm).
Các điểm đến du lịch nông nghiệp ở Hà Nội đã có sự quan tâm, đầu tư, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tiêu biểu, xã Hồng Vân, huyện Thường Tín có trên 20 mô hình tham quan, trải nghiệm du lịch được đầu tư bài bản, quy mô đón khách tham quan. Đến đây, du khách được tham quan khu sản xuất, chế biến, đóng gói các loại trà thảo mộc như chùm ngây, kim ngân hoa; tham quan khu ngâm ủ hơn 100 loại rượu quê với các loại thảo mộc; tham quan các tuyến đường hoa, các nhà vườn sinh vật cảnh, thăm mô hình trồng trọt, thu hái nông sản theo mùa... Xã Vĩnh Ngọc, huyện Đông Anh là địa phương nằm trong quy hoạch xây dựng nông thôn mới theo định hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch sinh thái. Điểm nhấn ở đây là mô hình trồng nho hữu cơ kết hợp với du lịch sinh thái tại địa phương, vừa tạo đà phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân, vừa tạo được không gian sinh thái giữa các đô thị...
![Du khách trải nghiệm quay tơ tại làng dệt lụa Phùng Xá](/FileManager/Anh web 2024/Thang 5/2131/ha noi day manh phat trien du lich (1).jpg)
Bên cạnh đó, các huyện ngoại thành Hà Nội cũng có nhiều mô hình khai thác thế mạnh của nông nghiệp nông thôn, dựa trên lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, diện tích rộng, nhiều sản vật địa phương và vẫn tồn tại các làng nông nghiệp lâu đời, tạo nên những sản phẩm nông nghiệp đặc trưng như: hoa hồng, các loại rau màu của Mê Linh, các loại rau, ổi Đông Dư (huyện Gia Lâm), cây ăn trái như ổi, nho, táo, bưởi, cam ở huyện Hoài Đức, các loại hoa quả ở các huyện Đan Phượng, Phúc Thọ, Ứng Hòa… Một số địa phương bước đầu đã có sự kết nối với các địa phương trong vùng để giới thiệu, quảng bá sản phẩm du lịch nông nghiệp, thu hút du khách đến khám phá, trải nghiệm, tham quan, mua sắm.
Mới đây, ngày 26/4/2024, điểm du lịch cộng đồng Bản Miền (Ba Vì) đã chính thức được công bố với chủ đề “Chữa lành - Tịnh tâm - Dưỡng tuệ”. Là một trong những chuyên gia hỗ trợ bà con vận hành xây dựng điểm du lịch cộng đồng này, ông Phạm Hải Quỳnh - Chủ tịch Hội du lịch cộng đồng (VCTC), Viện trưởng Viện Phát triển Du lịch Châu Á (ATI) chia sẻ: Bản Miền là một bản khá đặc biệt chiếm tới 99% là đồng bào dân tộc người Dao quần chẹt sinh sống, là một làng nghề thuốc nam truyền thống với 271 hộ tham gia làm nghề. Là làng người Dao duy nhất của Hà Nội, chính sự khác biệt đó đã tạo ra một sản phẩm trải nghiệm khác biệt khi đến Bản Miền. Với hành trình “Chữa lành - Tịnh tâm - Dưỡng tuệ”, đến với Bản Miền du khách được chữa lành toàn diện từ những cốc trà khi đón tiếp cho đến những trải nghiệm cùng người dân vào vườn hái lá thuốc để chăm sóc da mặt, được ngâm chân, chăm sóc cổ vai gáy thưởng thức cỗ lá của người Dao, tắm lá thuốc… và đặc biệt hơn nữa là thưởng thức dược thiện với phần dâng món và nghe kể chuyện, nghe chia sẻ về câu chuyện văn hóa, câu chuyện về những vị thuốc trong từng món ăn đến tư vấn cách sử dụng thảo dược trong cuộc sống hay đơn giản là có thể mua những sản phẩm từ thảo dược của bà con trong làng nghề thuốc nam Ba Vì…
Theo Sở Du lịch Hà Nội, ngành Du lịch Thủ đô chú trọng khai thác tiềm năng về sinh thái, văn hóa, làng nghề truyền thống nhằm xây dựng các mô hình du lịch nông nghiệp, mang đến những trải nghiệm thú vị cho du khách. Đồng thời, phát triển du lịch nông thôn gắn với Chương trình OCOP là một hướng đi hiệu quả cho phát triển du lịch nông thôn, đặc biệt là Bộ tiêu chí về Dịch vụ du lịch cộng đồng và Điểm du lịch đã có nhiều định hướng gắn với xây dựng nông thôn mới như: cơ sở hạ tầng, môi trường, văn hóa, tổ chức cộng đồng…
Để phát triển du lịch nông nghiệp hướng đến xây dựng nông thôn bền vững
Theo đánh giá của một số chuyên gia trong lĩnh vực du lịch, tuy du lịch nông nghiệp ở Hà Nội đã có những sản phẩm, nhưng thiếu những sản phẩm đặc sắc, đôi khi còn bị trùng lặp, hoạt động vẫn mang tính chất nhỏ lẻ, tự phát. Tính liên kết ba bên giữa nhà quản lý, người dân và doanh nghiệp lữ hành còn yếu nên chưa thể tạo lực đẩy cho loại hình du lịch nông nghiệp phát triển. Mới chỉ có một số ít mô hình có sự liên kết như: Khu du lịch sinh thái Green Park Phù Đổng với Khu di tích đền Phù Đổng; tham quan trải nghiệm tại làng cổ kết hợp với trải nghiệm sản xuất nông nghiệp tại Đường Lâm… Bên cạnh đó, việc kích thích chi tiêu của khách du lịch cũng còn hạn chế…
![Du khách trải nghiệm quy trình làm hương tại làng hương Quảng Phú Cầu](/FileManager/Anh web 2024/Thang 5/2131/ha noi day manh phat trien du lich (4).jpg)
Để thúc đẩy du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển, Hà Nội cần khắc phục những tồn tại, chú trọng phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với phát triển du lịch xanh, du lịch sinh thái, phát huy vẻ đẹp của cảnh quan, văn hóa vùng nông thôn, cần gắn với du lịch cộng đồng, gắn với làng nghề truyền thống kết nối với các điểm tham quan, di tích, danh thắng của từng địa phương, từng vùng. Xây dựng sản phẩm du lịch đa dạng, phong phú, chất lượng, thân thiện với môi trường. Thành phố Hà Nội đã chỉ đạo, vận động, khuyến khích các tổ chức, cá nhân tiếp tục sáng tạo ra các sản phẩm mới lạ, độc đáo trên cơ sở tập trung vào thế mạnh của địa phương, chú trọng khai thác và phát triển nhóm sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, làng nghề, nghề truyền thống gắn với nông nghiệp, giáo dục tại các huyện Ba Vì, Đan Phượng, Thường Tín, Sóc Sơn, thị xã Sơn Tây...
Theo ông Phạm Hải Quỳnh - Chủ tịch Hội du lịch cộng đồng (VCTC), Hà Nội cũng cần hơn những sản phẩm khác biệt và thật sự có sức hút và giúp cho địa phương phát triển, giúp cho Hà Nội có thêm nhiều sản phẩm du lịch từ mô hình này. Cần khảo sát sâu hơn và có những đánh giá sâu hơn trong từng địa phương ở Hà Nội, từ đó chắt lọc và lựa chọn ra những mô hình tiêu biểu để định hướng phát triển; lên kế hoạch cụ thể và nằm bản, nằm tại địa phương để nghe tâm tư nguyện vọng của cộng đồng tìm ra những thủ lĩnh cho cộng đồng rồi mới bắt đầu song hành hỗ trợ địa phương, từ đó tìm ra những sản phẩm khác biệt, ấn tượng không bị trùng lặp, dập khuôn…
Để du lịch nông nghiệp thật sự khởi sắc cần sự phối hợp chặt chẽ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò của các cơ quan chủ quản về văn hóa, du lịch và nông nghiệp cho đến mỗi người dân. Chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực, đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá. Có ý kiến cho rằng Hà Nội cần xây dựng bản đồ du lịch nông nghiệp, trong đó chỉ ra các khu vực có khả năng phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng của từng điểm đến trên cơ sở liên kết, hình thành tuyến, điểm du lịch nông nghiệp, nông thôn.
Sở Du lịch Hà Nội cũng đã tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ như: tập huấn việc phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn; tập huấn nâng cao kiến thức làm du lịch cộng đồng cho người dân các địa phương có tiềm năng phát triển du lịch nông thôn… Song song với đó, Sở Du lịch cũng đã tham mưu Thành phố bổ sung nội dung về phát triển du lịch nông thôn vào quy hoạch đã có, như: điều tra, khảo sát đánh giá thực trạng du lịch nông nghiệp nông thôn trên địa bàn; xây dựng phần mềm công nghệ thông tin để thu thập, xử lý các cơ sở dữ liệu về điều tra, đánh giá hiện trạng du lịch nông nghiệp nông thôn; tổ chức lựa chọn, hỗ trợ xây dựng và phát triển các điểm đến du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống, ngành nghề nông nghiệp, nông thôn; khuyến khích phát triển sản phẩm OCOP “Dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch”; xây dựng các mô hình chuỗi liên kết du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc thù có sự tham gia của nông dân - hợp tác xã - hộ kinh doanh - doanh nghiệp...
Để góp phần thúc đẩy du lịch nông nghiệp, nông thôn ở Hà Nội phát triển, một số các giải pháp được nhiều chuyên gia đề xuất tập trung các khía cạnh như: hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển du lịch nông thôn; nghiên cứu thị trường, xây dựng các sản phẩm, dịch vụ du lịch nông thôn, xúc tiến quảng bá du lịch nông nghiệp sinh thái; tăng cường đầu tư kết cấu hạ tầng, vật chất kỹ thuật, ứng dụng công nghệ số theo hướng đồng bộ để hoạt động du lịch nông nghiệp sinh thái ngày càng được nâng cao về chất lượng; liên kết đào tạo phát triển nguồn nhân lực, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cao, đào tạo, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, viên chức, lao động tại các địa phương có mô hình du lịch nông nghiệp; tăng cường liên kết địa phương, liên kết vùng trong phát triển du lịch nông nghiệp sinh thái… Đặc biệt, cần xây dựng cơ chế phát triển sản phẩm du lịch đặc thù, khai thác tính độc đáo của mỗi vùng, nâng cao vị thế cạnh tranh điểm đến cho toàn vùng. Chú trọng hợp tác, liên kết trong đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, bảo đảm tiêu chuẩn quốc gia và khu vực.
Trang Lê