Giám đốc Công ty lữ hành Hanoitourist Lê Hồng Thái:
“Phải tạo ra giá trị gia tăng từ sản phẩm du lịch nông nghiệp…”
Theo tìm hiểu của chúng tôi, thời điểm hiện tại ở Việt Nam có khoảng 500 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động. Nếu nhìn trên bình diện của nền nông nghiệp chiếm tới 16% trong cơ cấu GDP, với lao động chiếm trên 42% tổng số lao động cả nước. Đặc biệt, người dân ở khu vực nông thôn chiếm đến 70% dân số, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch nông nghiệp.
Ở góc độ doanh nghiệp lữ hành chuyên thị trường nội địa và quốc tế, những năm qua, xu hướng du lịch của du khách Hanoitourist có những thay đổi đáng kể. Trong đó, lượng khách đi các chương trình du lịch xanh, du lịch nông nghiệp, du lịch sức khỏe có mức tăng nhanh trong thời gian gần đây. Đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, có một thực tế là dù sở hữu tiềm năng to lớn, nhưng sản phẩm du lịch nông nghiệp của Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế sẵn có. Có thể nói, du lịch nông nghiệp mới chỉ ở giai đoạn bắt đầu, cần sự nghiên cứu, đánh giá tổng thể để có hướng phát triển phù hợp, gắn kết một cách hài hòa với các loại hình du lịch khác như du lịch cộng đồng, du lịch làng nghề… nhằm khai thác những lợi thế có sẵn, từ đó thu hút du khách cũng như kích cầu các mặt hàng OCOP, hàng thủ công mỹ nghệ, lưu niệm du lịch…
Nhìn tổng thể, du lịch nông nghiệp nông thôn vẫn phát triển một cách nhỏ lẻ, chưa được chú trọng về thương hiệu. Chính vì vậy, sản phẩm du lịch nông nghiệp chưa thực sự hấp dẫn du khách. Chưa nói đến sự trùng lặp, đơn điệu về cách thức tổ chức, xây dựng sản phẩm, thì những người trực tiếp tham gia vào làm du lịch nông nghiệp và cộng đồng dân cư cũng mới chỉ có rất ít người được tập huấn, đào tạo về cách thức giao tiếp, ứng xử…, điều này khiến cho du lịch nông nghiệp không tạo được sức hút.
Ngay trên địa bàn thành phố Hà Nội, sản phẩm du lịch đầy tiềm năng này cũng chưa được đầu tư xứng đáng (theo nhìn nhận của chúng tôi), đối tượng khách hàng mới dừng lại ở học sinh (tham gia trải nghiệm mô hình du lịch trang trại), một số khách nước ngoài (trải nghiệm làng nghề thủ công mỹ nghệ, gốm sứ, sơn mài, khảm trai…), phạm vi “phủ sóng” của sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn còn khá “hẹp” so với các loại hình du lịch khác.
Từ thực tế các doanh nghiệp lữ hành, trong đó có Hanoitourist đã và đang khai thác sản phẩm du lịch nông nghiệp, chúng tôi cho rằng, để thúc đẩy sản phẩm tiềm năng này phát triển, trước hết phải làm sao để người dân làm du lịch được hưởng lợi từ sản phẩm của mình, phải tạo ra giá trị gia tăng từ sản phẩm của họ. Du lịch nông nghiệp không thể phát triển nếu du khách chỉ tham quan, trải nghiệm mà không mua sắm các sản vật của địa phương, làng nghềđể làm quà tặng, hoặc phục vụ tiêu dùng… Để làm được điều này, cần giải quyết nhiều vấn đề về chủ trương, về quy hoạch, về đầu tư, ưu đãi, đào tạo nhân lực, quảng bá, xây dựng thương hiệu….
Giám đốc đổi mới sáng tạo - Dự án du lịch Thụy Sĩ vì sự phát triển bền vững (ST4SD) - Chủ tịch Rustic Hospitality Group Nguyễn Ngọc Bích:
“Cần có đội ngũ nòng cốt về du lịch nông nghiệp tại địa phương…”
Hiện nay, loại hình du lịch nông nghiệp đang phát triển khá mạnh tại các địa phương và gắn với các sản phẩm OCOP, các sản phẩm đặc sản và nông nghiệp hữu cơ địa phương. Đã có nhiều mô hình triển khai khá thành công về mặt doanh thu gắn với mục tiêu phát huy giá trị văn hoá bản địa, khai thác tài nguyên thiên nhiên có trách nhiệm và phát triển các sản phẩm hữu cơ, đặc sản vùng miền… Tuy nhiên, để hình thành mô hình theo tiêu chuẩn cũng như nhân rộng và xây dựng bộ tiêu chuẩn cho phát triển mô hình du lịch nông nghiệp cho đến nay vẫn còn là vấn đề “vướng”…
Bên cạnh đó, việc sử dụng đất nông nghiệp để phát triển du lịch vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể tại nhiều tỉnh thành dẫn đến việc phát triển du lịch nông nghiệp trên đất nông nghiệp vẫn còn nhiều rào cản cho việc đầu tư xây dựng và mở rộng quy mô. Việc gắn kết các sản phẩm du lịch nông nghiệp thành chuỗi giá trị vẫn còn lỏng lẻo, chưa có cơ chế phù hợp để tạo ra những giá trị lớn hơn bằng việc xây dựng mô hình du lịch cộng đồng kiểu mẫu dựa trên giá trị con người và văn hoá bản địa. Ngoài ra, chưa có Ban hỉ đạo hỗn hợp về du lịch với tính chất cần sự am hiểu bản chất cả về nông nghiệp lẫn du lịch để phát huy giá trị tối đa tài nguyên nông nghiệp tại Việt Nam.
Thực tế, khi bắt đầu triển khai dự án Du lịch Thuỵ Sĩ vì sự phát triển bền vững (ST4SD) tại 3 tỉnh là Hà Giang, Quảng Nam và Đồng Tháp cũng như đầu tư các mô hình du lịch trên thương hiệu Rustic Hospitality Group, chúng tôi nhận thấy có một khoảng cách lớn về nhận thức đối với phát triển du lịch bền vững và du lịch có trách nhiệm tại mỗi địa phương, giữa nông thôn và thành thị, giữa các vùng miền.
Ngoài ra, sự đối thoại công tư giữa các bên liên quan đều chưa thực sự hiểu nhau dẫn đến việc thực hiện phối hợp và xây dựng đội ngũ nhân sự nòng cốt tại địa phương để phát huy giá trị tiềm năng du lịch nông nghiệp là chưa hiệu quả.
Do đó, chúng tôi nhận thấy rằng việc quan trọng nhất vẫn là việc có một đội ngũ nòng cốt tại địa phương đầy đủ về chuyên môn, kỹ năng và nhiệt huyết, gắn bó với cộng đồng địa phương cũng như được sự ủng hộ của chính quyền địa phương cùng nhau đóng góp và xây dựng chuỗi giá trị du lịch nông nghiệp một cách hiệu quả.
Vấn đề cuối cùng là truyền thông quảng bá, hiện các mô hình du lịch nông nghiệp chưa xây dựng được câu chuyện truyền thông, đây chính là điểm yếu nhất khi xây dựng sản phẩm du lịch và phát triển kinh tế địa phương theo hướng bền vững.
Để thúc đẩy du lịch nông nghiệp, cá nhân tôi cho rằng, vấn đề đầu tiên vẫn là tập trung vào yếu tố con người, đào tạo kỹ năng chuyên môn cho đội ngũ quản lý nòng cốt về việc xây dựng và phát triển du lịch nông nghiệp. Sau khi có đội ngũ này, chúng ta tập trung vào xây dựng sản phẩm, chuỗi giá trị cho du lịch nông nghiệp và cuối cùng là tập trung mạnh vào khâu tiếp thị quảng bá, xây dưng kênh phân phối đa dạng và hiệu quả.
Cần lưu ý khi xây dựng sản phẩm du lịch là phải đánh giá được tiềm năng của điểm đến, quy hoạch du lịch, luồng khách và định vị được phân khúc thị trường mình hướng đến. Như vậy, chúng ta sẽ cần bỏ thời gian tối thiểu để định vị được sản phẩm và thời gian sản phẩm đến với người tiêu dùng sẽ ngắn hơn.
Nhóm PV